Achter de schermen bij de boomkweker

Partner Bosgroep Zuid Nederland nam eind augustus een kijkje achter de schermen bij een tweetal plantsoenkwekers in Zundert. Voorafgaand aan het veldbezoek kregen we presentaties over de Rassenlijst Bomen (door Centrum Genetische Bronnen, onderdeel WUR) en wijze van certificering van teeltmateriaal (door NAK Tuinbouw).

Selectie van plantmateriaal en Rassenlijst Bomen
De Rassenlijst Bomen is een hulpmiddel om een kwalitatieve herkomst te waarborgen die past bij het beheerdoel, wanneer men landschappelijke beplantingen en productiebos aanplant. Kwalitatief teeltmateriaal vermeerderen kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld uit klonen, ouderopstanden of uit zaadgaarden.

Klonen; vegetatief vermeerderde rassen, in principe hebben alle individuen dezelfde genetische samenstelling en dus dezelfde genetische kwaliteit.
Ouderopstanden; dit zijn bosopstanden beoordeeld op boomvorm, takkigheid, groei, gezondheid en nog enkele criteria. Op basis van de ouderopstanden is de verwachting dat het teeltmateriaal, de nakomelingen, ook een bepaalde kwaliteit zullen hebben (categorie geselecteerd (S)). Voor de categorie getest (T) vergelijkt men de nakomelingen van de ouderopstanden met elkaar in goed aangelegde proefvelden.
Zaadgaarden; hierin zijn de beste individuen uit een bepaald herkomstgebied individueel geselecteerd en vervolgens via vegetatieve vermeerdering bij elkaar geplaatst. Zaad gewonnen van een dergelijke zaadgaard valt in de categorie zaadgaard met gekeurd uitgangsmateriaal (Q). Het teeltmateriaal met de meeste zekerheid wordt verkregen uit zaadgaarden waarvan de nakomelingen hun waarde hebben bewezen in goed aangelegde proeven. Dit zaad valt in de categorie zaadgaard met getest uitgangsmateriaal.

Daarnaast is er de categorie SI; bekende origine, dit is teeltmateriaal speciaal voor autochtone Nederlandse herkomsten. Dit zijn opstanden met soorten, indicatief voor oude bosplaatsen of houtwallen, die zich altijd door natuurlijke verjonging in hun oorspronkelijke verspreidingsgebied hebben verjongd. Dus geen cultivars, maar wilde soorten of variëteiten. Deze aanplant is geschikt als het ecologische doel voorop staat.

Testen op raszuiverheid, rasechtheid, gezondheid en kwaliteit
NAK Tuinbouw keurt het teeltmateriaal op raszuiverheid, rasechtheid, gezondheid en kwaliteit. Met het aanschaffen van teeltmateriaal dat door NAK Tuinbouw gecertificeerd is, ben je zeker van de rasechtheid en de herkomst.

Van de meeste soorten zijn er verschillende herkomsten, uit opstanden, klonen en/of zaadgaarden beschikbaar. Bij de inlandse eik zijn er bijvoorbeeld enkele tientallen beschikbaar, zelfs buitenlandse herkomsten. Van gewone esdoorn slechts vijf. Om te zorgen voor een goede diversiteit, en klimaatbestendigheid van een opstand, heeft het de voorkeur om verschillende herkomsten te gebruiken bij de aanplant, als deze beschikbaar zijn.

Wellicht is uw opstand geschikt om zaad te winnen?
Wie zelf een mooie opstand heeft van een bepaalde soort, kan deze aanmelden bij de Rassenlijst. Er wordt vervolgens gekeken of de opstand geschikt is om in de toekomst zaad van te winnen. Is dat het geval, dan kan men de opstand opnemen in de Rassenlijst Bomen. Zie ook www.rassenlijstbomen.nl en www.genenbankbomen.nl

Buiten in het veld, naaktwortelig- en plugplantsoen
Vervolgens bekeken we in het veld een aantal verschillende opstanden van naaktwortelig plantsoen met Jolanda van Hasselt, van Kwekerij PCC van Hasselt. Wat vooral opvalt zijn de vele stappen die nodig zijn om te komen tot mooi bosplantsoen en de vele keuzes die een kweker moet maken. Wanneer ga ik verplanten, ga ik afpennen of niet, wel of geen water geven en hoe krijg ik mijn planten het beste de winter door? Daarnaast de vraag; wat willen mijn afnemers hebben en kan ik dat (tijdig) leveren?

Later op de dag nam Niels Dictus, eigenaar van Tenax Tree-Plugs & Seeds ons mee in het proces van het verzamelen, verwerken en opslaan van zaad en vervolgens het succesvol opkweken uit zaad. Ook hier werden de vele stappen zichtbaar die nodig zijn om te komen tot een mooi kwaliteitsproduct. De bekendheid van plugplantsoen neemt toe en dit plantsoen biedt een aantal voordelen. Denk aan minder uitval, makkelijker en goedkoper planten (met weinig kans op verkeerd planten), mogelijkheid tot planten ook later in het seizoen en minder kans op vraat omdat later in het voorjaar meer voedsel beschikbaar is. Nadelen zijn de iets hogere prijs ten opzichte van het reguliere naaktwortelig plantsoen en de beperkte beschikbaarheid van dit plantsoen, ook qua specifieke soorten.

Wilt u meer weten over bovenstaande? Neem dan gerust contact op met Etiënne Thomassen of Harm van den Heuvel van Bosgroep Zuid Nederland.